شاید بخوانی‌ام

آخرین مطالب

  • ۲۰ دی ۹۴ ، ۱۶:۰۰ هدف

بیدل؛ آسان یا دشوار!

يكشنبه, ۱۸ بهمن ۱۳۹۴، ۰۸:۴۳ ب.ظ

بیدل آن‌قدرها دشخوار نیست که آن را بوسید و کناری نهاد و آن‌قدرها هم ساده نیست که بتوان به‌آسانی‌اش دریافت. این روزها مقاله‌ای درخصوص شعر بیدل به دستم رسید که خواندن آن، علامت سؤال‌های زیادی را در ذهنم باعث شد. مثلا نوشته بودند:

فرصت‌انشایان هستی گر تکلف کرده‌اند
سکته، مقداری در این مصرع توقف کرده‌اند

درحالی‌که صورت درست ترکیب، «سکته‌مقداری» در مفهوم «به اندازة یک سکته» است. ساختن ترکیباتی با «مقدار» برای نشان‌دادن اندازه، در شعر بیدل بی‌پیشینه نیست:

نیست چون آیینة دل پردة ناموس حسن

شیشه‌مقداری به یاد آن پریزادم دهید

و:

یارب از پرتو دیدار نگردد محروم

محفل حیرت ما آینه‌مقداری هست

یا این بیت:

«ای ترددنسب! توکّل چند؟

جهدِ سرمایه‌ای تأمل چند؟»

باز هم نویسنده ناآگاه‌ بود که صورت درست ترکیب، «جهدْ سرمایه» است و بیدل با «سرمایه» نیز ترکیباتی خاص می‌سازد:

نفس‌سرمایه‌ای، از لاف خودسنجی تبرّا کن

مبادا دل شود سنگ ترازوی گرانی‌ها

و:

عدم‌سرمایه‌ایم از دستگاه ما چه می‌پرسی؟

شرار نقد هستی یک نگاه واپسین دارد

درخصوصِ این موضوع، سخن بسیار توان گفت، اما روزگار به من آموخت سکوت شایسته‌تر است!

۹۴/۱۱/۱۸ موافقین ۰ مخالفین ۰
سیدمهدی طباطبایی (یاسین)

نظرات  (۴)

سلام،بطور اتفاقی با وبلاگتون برخورد کردم،معنی این بیت از غزل شاه نعمت الله ولی رو لطف میکنید:
گرخیال عارضش بنمایدت نقشی به خواب
نقشبندی کن روان بر آب چشم ما چو آب
ممنون
پاسخ:
سلام
1. نقشبندی کردن: نقاشی کشیدن.
2. «بر آب نقشبندی کردن» کنایه از کار ناممکن.
3. شاعر نمی‌گوید اگر سیمای معشوق را دیدی که این توفیق بزرگی است؛ بلکه خواسته‌ای به‌مراتب پایین‌تر دارد: اگر خیال عارض معشوق را ـ آن هم در خواب ـ‌دیدی.
4. شاعر در نهان می‌گوید: او حتی این توفیق را هم ندارد.
5. اشک چشم شاعر از دوری معشوق جاری است.
با این ژرف‌ساخت بیت مشکلی ندارد و مفهومش روشن می‌شود.
توفیق رفیق
هر لحظه منتظر باز شدن امکان نظر گذارى پست قبل بودم ولى نمى دانم چرا این مجال را به من ندادید. به هر حال اینجا مى نویسم که: 
هدف همیشه رسیدن به قله است استاد!  گرچه گاهى بى هدفى هاى هدف نما سد راه شوند و گرچه مقاومت افراد نگذارد و زمین بخورى... 
پاسخ:
سلام
نوشته‌تان را که خواندم، ذهنم به این سمت رفت که می‌تواند حق با شما باشد.
سپاسگزارم.
سلام. از مطلب مفیدتون استفاده کردم. سپاس گزارم.
بنا بود شما و آقای قزوه مشترکا تصحیح جدیدی از بیدل منتشر کنید، که البته جلد اول این مجموعه هم 2-3 سال پیش منتشر شد. آیا این پروژه متوقف شده؟ اگر نشده، ادامه ی مجموعه چه زمانی انتشار پیدا میکنه؟
متشکرم.
پاسخ:
سلام
کار تصحیح ادامه دارد. امید من به نیمه اول سال بعد است که مجموعه غزلیات بیدل منتشر شود. می‌توانید به لینک زیر هم مراجعه کنید:
http://www.farsnews.com/13941021000010

موجب خوشحالی ست.

متشکرم.

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی